- gdzie znajduje się najstarsza szopka bożonarodzeniowa w Krakowie
- czym szopka krakowska różni się od stajenki betlejemskiej
- że szopkarstwo krakowskie wpisane zostało na ListęNiematerialnego Dziedzictwa UNESCO
Musi być budowlą wieżową, zawierać formy charakterystyczne dla architektury Krakowa. Czyli wieże kościołów, formy przypominające Sukiennice, Wieżę Ratuszową, Zamek Królewski na Wawelu, wzory z kamienic. Dość wspomnieć, że w przeszłości ich autorzy sięgali m.in. po detale z budowli tworzonych przez Teodora Talowskiego, zwanego “polskim Gaudim”. Czyli być takim “Krakowem w pigułce”. A to dopiero początek przepisu na idealną szopkę krakowską, która jest fenomenem na skalę światową, różniący się znacznie od typowych stajenek betlejemskich.
To wszystko sprawiało, że szopka krakowska stała się jednym z rozpoznawalnych elementów polskiej kultury, a nawet towarem eksportowym. Była m.in. jednym z elementów ekspozycji w pawilonie polskim na słynnej Wystawie Sztuki Dekoracyjnej w Paryżu w 1925 roku. Tej, na której polscy artyści zdobyli kilkadziesiąt medali.
Antysmogowy manifest
Tu postacie Świętej Rodziny zestawione zostają z tradycyjnymi bohaterami krakowskich szopek: Lajkonik, Smok Wawelski, hejnalista, krakowiacy.
Ale z czasem pojawiają się nowe postacie i motywy, np. bohaterowie legend krakowskich, współcześni papieże, sportowcy, bracia kurkowi, ale także np. Anna Szałapak, piosenkarka związana z Piwnicą Pod Baranami, która była wielką fanką szopek. Zasiadała nawet w jury konkursu, który pod Wawelem odbywa się od 1937 roku. Obecnie jego organizatorem jest Muzeum Krakowa.
Wśród scenek, które możemy zobaczyć na przestrzeni lat w wystawianych obiektach, jest m.in. protesty z antyrządowymi hasłami czy też – wpisany już w krakowską tradycję – marsz jamników. Jednak jedną z najbardziej aktualnych szopek była w ostatnich latach ta, która ma być manifestem antysmogowym.
Najstarsza szopka krakowska
Tradycja szopki krakowskiej sięga jasełek, które organizowano w czasie Bożego Narodzenia, głównie w kościołach. Najstarsze z figurek jasełkowych, które znajdują się obecnie w Krakowie, pochodzą z XIV wieku. Są przechowywane w kościele św. Andrzeja.
Do końca XIX wieku wyrobem szopek zajmowali się przede wszystkim murarze z przedmieść Krakowa. W okresie świątecznym chodzili ze swoimi szopkami po mieszczańskich domach.
Natomiast najstarsza istniejąca szopka krakowska znajduje się w zbiorach Muzeum Etnograficznego im. Seweryna Udzieli w Krakowie. Jest to szopka wykonana przez Michała Ezenekiera z ok. 1900 roku.
Często nazywana „szopką-matką”. To z niej właśnie pochodzi charakterystyczna kopuła, często naśladowana przez współczesnych szopkarzy.
Świat patrzy na szopki
Co ważne, szopkarstwo krakowskie trafiło na Listę Reprezentatywną Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Ludzkości UNESCO.
Szopki krakowskie dawniej (GALERIA)
Została ona powołana na mocy Konwencji w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego z 2003 roku, ratyfikowanej przez Polskę w 2011 roku. Ma wskazywać zwyczaje, rytuały i obyczaje z różnych regionów świata, które warto otaczać opieką i zwracać na nie szczególną uwagę.
Chcesz być na bieżąco z przeszłością?
Wspomniana lista zawiera wpisy z całego świata, w tym m.in. jogę z Indii, rumbę z Kuby, obchody Las Fallas z Hiszpanii, rytuał inicjacyjny plemion Mandinka (Gambia i Senegal), system rozwiązywania sporów (tradycyjne sądownictwo Gada) ludu Oromo z Etiopii, dziedzictwo przekazu ustnego Gelede (Benin, Nigeria i Togo), muzykę fado z Portugalii, brazylijską capoeirę, teatr z Pekinu oraz – wpis międzynarodowy 18 krajów – sokolnictwo. Jest też – wpisany ostatnio – polski “taniec chodzony”, czyli polonez.
