Pomysłów na szopkę krakowską może być tyle, ilu szopkarzy, którzy ją tworzą. Bo to żywa tradycja, która reaguje na zastaną rzeczywistość. To dlatego zasiedlają ją nie tylko Święta Rodzina i tradycyjni bohaterowie krakowskich szopek: Lajkonik, Smok Wawelski, hejnalista, krakowiacy, bracia kurkowi. W ostatnich latach pojawiali się m.in. Jan Paweł II, Robert Lewandowski, muzyk uliczny Gienek Loska, Biała Dama – niezapomniany krakowski mim występujący przed kościołem Mariackim, Dzidzianna – najbardziej znana krakowska wróżka, a nawet Anna Szałapak, piosenkarka związana z Piwnicą Pod Baranami, która była wielką fanką szopek. Zasiadała nawet w jury konkursu, który pod Wawelem odbywa się od 1937 roku. Obecnie jego organizatorem jest Muzeum Krakowa.
Co więcej, na wystawie stałej w siedzibie placówki w pałacu Krzysztofory “Kraków od początku bez końca” jednym z obiektów opowiadających o mieście jest właśnie szopka. W Muzeum Krakowa jest ich oczywiście kilka, a w okresie wystawy pokonkursowej prezentowanych jest w tym roku ponad 200 prac. Została też odtworzona pracownia Macieja Moszewa, legendarnego szopkarza. Ale to jeszcze nic. Na wspomnianej wystawie można nawet do jednego z takich obiektów… wejść. Dosłownie! Wszystko dzięki odtworzeniu jej wnętrza w znacznie powiększonej skali.
W szopkach krakowskich odbijały się też m.in. antyrządowe protesty, “czarne marsze”, walka o prawa społeczności LGBT, a nawet manifestacje antysmogowe. To pokazuje, że to tradycja ciągle żywa…
Ale to nie wszystko. Bo pierwszoplanowym bohaterem jest także w szopce samo miasto leżące u stóp Wawelu. To dlatego każda powinna być budowlą wieżową i zawierać formy charakterystyczne dla architektury Krakowa: wieże kościołów, formy nawiązujące do Sukiennic, Wieży Ratuszowej, Zamku Królewskiego na Wawelu, kamienic. To dlatego ich autorzy często w swoich szopkach umieszczają m.in. detale z projektów Santi Gucciego, Bartolommeo Berrecciego, Franciszka Florentczyka oraz Teodora Talowskiego, zwanego polskim Gaudim.
Tradycja szopki krakowskiej sięga jasełek, które organizowano w czasie Bożego Narodzenia, głównie w kościołach. Najstarsze z figurek jasełkowych, które znajdują się obecnie w Krakowie, pochodzą z XIV wieku. Są przechowywane w kościele św. Andrzeja.
Najstarsza istniejąca szopka krakowska, zwana “szopką-matką”, przechowywana jest w zbiorach Muzeum Etnograficznego im. Seweryna Udzieli w Krakowie. Jest to szopka wykonana przez Michała Ezenekiera z ok. 1900 roku.
To z niej właśnie zaczerpnięto charakterystyczną kopułę, która pojawia się w projektach wykonywanych przez współczesnych twórców. Stała się właściwie ich znakiem rozpoznawczym.
Do końca XIX wieku wyrobem szopek zajmowali się przede wszystkim murarze z przedmieść Krakowa. W okresie świątecznym chodzili ze swoimi dziełami po mieszczańskich domach.
Warto zaznaczyć, że szopkarstwo krakowskie jest fenomenem na światową skalę. To właśnie dlatego wpisano je jako polską tradycję na Listę Niematerialnego Dziedzictwa UNESCO.
Na pewno znajdziecie coś dla siebie!
To jedna z tych tradycji, która umiera na naszych oczach. Sztylet w tę żywą materię życia codziennego wbiły SMSy i wiadomości na portalach społecznościowych, ale także pęd życia. Kartek świątecznych wysyłamy zdecydowanie mniej. Choć rozmaite formy rozsyłania np. błogosławieństw z...
…na ten nowy rok!”. Bo kolędowanie to nie tylko czas bożonarodzeniowych przyśpiewek, ale bardzo stary – i zróżnicowany w zależności od regionu – zwyczaj, którego celem było… zaklinanie przyszłości i przywoływanie dobrostanu na nadchodzący czas. Pierwsze pisane wzmianki o wizytowaniu...
Dobra Pani – jak jeszcze wiele lat po śmierci nazywano Mariannę w jej dobrach – choć prywatnie przeżyła niewiele szczęśliwych lat, dzięki swojej przedsiębiorczości należy do grona najniezwyklejszych kobiet XIX wieku. Zainicjowała budowę największego w Europie kompleksu pałacowego schyłku romantyzmu,...
