Dziedzictwo na co dzień

W centrum Warszawy, trochę ukryty, stoi budynek Żydowskiego Instytutu Historycznego – świadek Zagłady i prężny ośrodek naukowy. W księgarni ŻIH-u jedną ścianę zajmuje powiększona, przedwojenna pocztówka. Przedstawia imponujący gmach Wielkiej Synagogi na Tłomackiem, zaś po jego lewej stronie siedzibę Głównej Biblioteki Judaistycznej i Instytutu Nauk Judaistycznych, pierwszej wyższej szkoły judaistycznej na terenach polskich. Przed budynkami rozciąga się elegancki plac z zielenią. To wspomnienie świata, którego już nie ma...

Nie wiadomo, czy lira korbowa przetrwałaby w polskiej tradycji muzycznej, gdyby nie jeden uparty chłopak z Haczowa na Podkarpaciu. Stanisław, rocznik 1927, urodził się jako dziesiąte, przedostatnie dziecko w muzykalnej rodzinie Wyżykowskich. Choć trudno w to uwierzyć, rodzice mojego rozmówcy prowadzili gospodarstwo jeszcze pod austriackim zaborem. A właśnie w Galicji i na wschodnich rubieżach przyszłej niepodległej Rzeczypospolitej najdłużej zachowała się lira korbowa, początkowo znana w średniowiecznej Francji i Hiszpanii pod nazwą organistrum...

Co decyduje o tym, że jakieś dzieło sztuki czy obiekt kolekcjonerski możemy określić jako „polonik”? „W szerszym znaczeniu polonikami określa się całość przedmiotów mających związek z szeroko pojętą kulturą materialną bądź duchową narodu polskiego. Termin używany jest także w muzeach na określenie zabytkowych artefaktów związanych z polską kulturą”...

Zbiór ponad 7000 unikatowych rysunków i zeszytów tworzonych przez polskie dzieci w 1946 roku – przejmujących świadectw zbrodni okupacji niemieckiej – został wpisany na Międzynarodową Listę Programu UNESCO Pamięć Świata.

To Zofia Rydet, jakiej większość nie zna. MuFo bowiem wyciągnęło surrealistkę z cienia socjolożki...

Malarstwo na szkle to sztuka, która w Polsce ma długą i bogatą tradycję. Choć dziś często kojarzona jest z ludowymi obrazami o charakterze dewocyjnym, jej korzenie sięgają znacznie głębiej. Już w średniowieczu zdobione szkło pojawiało się w kościołach, a w...

Na Wawelu historia nieustannie ożywa. Wystawa “Miasteczko wawelskie” w Małej Baszcie to wyjątkowa podróż w czasie, bo przypomina czasy, w które dziś trudno uwierzyć – czyli moment, gdy wzgórze pełne było mieszkańców. Ekspozycja przywraca bowiem pamięć o nieistniejącym już osiedlu, które przez...

Hasło „pornografia” prawdopodobnie w pierwszej chwili kojarzy nam się nie z tak zwaną „sztuką wysoką”, ale ze współczesnym przemysłem dostarczania „treści tylko dla dorosłych”, często w formie filmów, być może także jeszcze fotografii. Tymczasem pornografia jest stara jak ludzkość, przy czym dawniej występowała głównie w formach, które dziś określamy właśnie jako dzieła sztuki: były to obrazy i malowidła ścienne, rzeźby, a później także grafiki. Często wykonywane przez najbardziej szanowanych twórców i prezentujące wysoką klasę artystyczną...

Od ponad wieku w Wielką Sobotę strażacy z Koprzywnickiej OSP wzniecają potężne słupy ognia (tytułewe bziuki). Płomienie mają w zalożeniu oświetlać drogę kapłanowi podczas procesji rezurekcyjnej. Są też wyrazem radości ze zmartwychwstania. Ów niespotykany gdzie indziej zwyczaj wielkanocny został wpisany na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa w 2021 roku. 

Zwyczaj Krzyżoków w Borkach Małych polega na tworzeniu bramy wielkanocnej z kilku tysięcy skorup jaj. Budowa trwa przez okres Wielkiego Postu - w finale, w noc w Wielką Sobotę twórcy wieszają ją w centrum wsi. Następnie Dwunastu Kawalerów rusza w pieszy obchód pól uprawnych. Muszą zdążyć przed wschodem słońca w Niedzielę Wielkanocną...

Dzielna, Ciepła, Twarda, Próżna, Żelazna, Chłodna, Sienna, Krochmalna, Elektoralna, Ogrodowa, Stawki, Pawia, Tłomackie, aleja Solidarności (dawna ulica Leszno). „Tu była ulica Pańska”, „Tu była ulica Śliska” – głoszą tabliczki wtopione w bruk w miejscu ulic, które częściowo zniknęły po wojnie. W okresie funkcjonowania getta warszawskiego jego granice rozszerzały się i kurczyły, ale zawsze miały za zadanie dzielić miasto i mieszkańców...

Ogłoszono Listę 7 Najbardziej Zagrożonych Zabytków i Obiektów Dziedzictwa Kulturowego w Europie na 2025 r. Jest wśród nich budowla z Polski. Chodzi o synagogę w Orli będącą jednym z najważniejszych budynków synagogalnych w Polsce, który przetrwał II wojnę światową. Powstała...