Bohaterska obrona Westerplatte we wrześniu 1939 r. uznawana jest za pierwszą bitwę II drugiej wojny światowej.
Początkowo piaszczysta wyspa, jako półwysep Westerplatte uformowało się w latach 1845-47. Przed 1914 roku istniała tu m.in. przystań dla statków, molo i dom zdrojowy. W 1924 roku Rada Ligi Narodów przyznała Polsce teren na półwyspie Westerplatte.
Ich uzbrojenie to 160 karabinów powtarzalnych, 40 pistoletów, 41 lekkich i ciężkich karabinów maszynowych. Do tego dwie armatki przeciwpancerne 37 mm, 4 moździerze 81 mm i jedno działo trzycalowe przemycone latem 1939 r.
Od 1926 r. działa tu Wojskowa Składnica tranzytowa, a pierwszy oddział wojskowy przybył tu 18 stycznia tego roku na trałowcu ORP Mewa.
W 1938 roku na terenie Westerplatte powstał najnowocześniejszy w Polsce budynek koszar, dobrze przygotowany do obrony i zamaskowany. Modernistyczny, ze stylizowaną attyką grzebieniową, zaprojektował w roku 1937 architekt i konserwator Jan Zachwatowicz.
Po opublikowaniu przez niego prac badawczych nad fortyfikacjami polskimi, finansowanymi przez wojsko, zwrócono się do niego z prośbą o stworzenie projektu piętrowego budynku. Zażyczono sobie, by architekt nadał budowli pozór obiektu cywilnego, na tyle dekoracyjnego, by nie budził on zainteresowania obcych wywiadów.
Jak wspominał architekt istotną cechą budynku było nadanie dolej kondygnacji, nieco tylko wystającej nad ziemią charakter masywnego, żelbetowego bunkra o potężnym stropie i grubych ścianach ze strzelnicami. Praca nad projektem była utajniona. Architekt ani w trakcie opracowywania projektu, ani też po jego oddaniu nic też nie wiedział o jego przyszłej lokalizacji i przeznaczeniu. Do dziś przetrwały jedynie fragmenty rozłupanych, betonowych konstrukcji.
Do obrony przed wrześniem 1939 r. przygotowano też sam teren składnicy. Za otaczającym go murem rozciągnięto zasieki z drutu kolczastego, ukryto w trawie „potykacze”.
Na terenie placówki znajdowało się pięć wzmocnionych, betonowych stanowisk nazywanych oficjalnie wartowniami, odpornych na ogień lekkiej artylerii, a także pojedyncze trafienia pocisków ciężkiej artylerii. Polskie placówki obronne na terenie Westerplatte nosiły m.in. nazwy „”Prom”, „Fort”, „Łazienki” i „Przystań”. Wreszcie latem 1939 r. wzniesiono drewniano-ziemne umocnienia polowe i wycięto część drzew by zapewnić lepsze pole ostrzału.
Załogę Westerplatte stanowiło 2 oficerów, 20 podoficerów oraz 66 szeregowych. Tuż przed wybuchem wojny została ona wzmocniona do ok 210 ludzi.
Ich uzbrojenie to 160 karabinów powtarzalnych, 40 pistoletów, 41 lekkich i ciężkich karabinów maszynowych. Do tego dwie armatki przeciwpancerne 37 mm, 4 moździerze 81 mm i jedno działo trzycalowe przemycone latem 1939 r.
Komendantem Wojskowej Składnicy tranzytowej na Westerplatte był w chwili rozpoczęcia wojny major Henryk Sucharski, jego zastępcą kapitan Franciszek Józef Dąbrowski, przez większość czasu faktyczny obrońca obrony.
Niemiecki atak na Westerplatte zaczął się 1 września o godz. 4.45. Znak do niego dał Gustav Kleikamp, komandor pancernika „Schleswig-Holstein”, ostrzeliwując teren składnicy.
Do pierwszego szturmu na składnicę doszło po ustaniu ognia z pancernika i wysadzeniu bramy. Ruszyła kompania SS „Danziger Heimwehr” i oddział szturmowy piechoty morskiej. Podchodząc do placówki „Prom” zostali zaskoczeniu ogniem obrońców, ponieśli duże straty i zmuszeni zostali do wycofania się. Pierwszego dnia walk stracili m.in. dowódcę kompanii.
Po stronie polskiej pierwszymi poległymi byli st. sierżant Wojciech Najsarek, kapral Kowalczyk i strzelec Bronisław Uss. Niemcy wraz z przedłużaniem się obrony prowadzili też ogień na Westerplatte z baterii lądowych w Wiłoujściu i Brzeżnie i okrętów wojennych. Zgodnie z założeniami obrona placówki miała trwać około 12 godzin. Trwała przez siedem dni.
W 1967 roku, przy poszerzaniu kanału portowego, przesunięto wartownie nr 1. Wyburzono też znaczą część koszar. Kulminacyjnym punktem założenia pomnikowego, obejmującego teren dawnej składnicy, wraz z wartowniami nr 1 i 3, reliktami koszar i cmentarzem, jest pomnik Bohaterów Westerplatte w formie ogromnego paraobelisku.
Wyniesiony na wysokim nasypie, nad brzegiem Martwej Wisły pomiędzy jej ujściem do Zatoki Gdańskiej a portem, naprzeciw Nowego Portu, jest widoczny z daleka. Ogrywa ogromną rolę w przestrzeni, krajobrazie kulturowym współczesnego Gdańska, a także pełni ważną funkcję symboliczną. Jest też zapewne jednym z najbardziej rozpoznawalnych monumentów w Polsce, znakomicie pełniąc funkcję znaku pamięci.
Pomnik odsłonięto w 1966 roku, a jego autorami byli Franciszek Duszeńko i Adam Haupt.
Jak zauważyła badaczka Irena Grzesiuk-Olszewska, jego forma zbliżona jednocześnie do obelisku, jak i miecza ze strzaskaną gardą, zawiera zarówno treści symboliczne, jak i narracyjne. W warstwie symbolicznej i narracyjnej pomnik nie odnosi się jedynie do upamiętnienia obrony polskiej składnicy na Westerplatte w pierwszych dniach września 1939 roku.
Głosi on „Chwałę Oręża Polskiego” na lądach i morzach w czasie II wojny światowej. Ustawiony w miejscu symbolicznego początku drugiej wojny światowej stał się też ważnym symbolem antywojennym.
Trzy części obelisku odpowiada trzech momentom polskiego czynu wojennego w latach 1939-1945. Najbardziej rozrzeźbiona, masywna podstawa odnosi się do wojny obronnej 1939 roku na polskim wybrzeżu. Widnieje na niej – przedstawiony w surowy sposób – stos ciał poległych obrońców oraz napisy z miejscami walk, m.in. Westerplatte, Oksywie, Hel, Poczta Polska.
Część środkowa upamiętnia Polaków uczestniczących w walkach na morzach. Stąd napisy m.in: Atlantyk, Narwik, Murmańsk, Dunkierka, Morze Śródziemne.
Najwyższa część z monumentalnymi półpostaciami żołnierza i marynarza – obrońców Wybrzeża symbolizować ma „front zwycięstwa” Siedem zniczy u stóp pomnika symbolizuje z kolei siedem dni obrony Westerplatte.
Dziś mieści się tu oddział Muzeum II Wojny Światowej.
Ciekawostka: W roku 1734 w czasie wojny o sukcesje polską na Westerplatte wylądował 2,5 tysięczny interwencyjny, francuski korpus hrabiego Ludwika de Pélo, mający przełamać rosyjskie oblężenie Gdańska.
Na pewno znajdziecie coś dla siebie!
Zabytkowe centrum Gdańska w obrębie jego dawnych VII wiecznych zachwyca ceglanym gotykiem, północnym manieryzmem i rokokiem. Jest jedną z najbogatszych w Polsce skarbnic dzieł architektury i zbiorów sztuki. Dawny Gdańsk bez cienia przesady można nazwać jedną ze stolic artystycznych naszej...
Lata 1954–1955 w Warszawie to bardzo ciekawy czas. Stolica powstaje z gruzów, zaczyna żyć na nowo. W gruzach grasują chuligani, a w kawiarniach plotkują przedwojenni warszawiacy. Ostoją wolności staje się jazz – o życiu w Warszawie dziesięć lat po wojnie...
Na otwarcie nowej siedziby Muzeum Wojska Polskiego Warszawa czekała całe czternaście lat. W dobie globalnych przemian tak gwałtownych jak te, które obserwujemy w ciągu ostatnich kilku dekad, kilkanaście lat to w zasadzie cała epoka, a może nawet kilka różnych epok....
