Na Świętej Górze w wielkopolskim Gostyniu kult Matki Bożej kwitł od średniowiecza.
Na początku XVI wieku w związku z szerzącą się czcią dla Jej tutejszego cudownego wizerunku zbudowano drewnianą świątynię. Istniejący do dziś imponujący barokowy kościół, wzorowany na weneckiej bazylice Santa Maria della Salute, powstał w drugiej połowie XVII wieku dla pierwszej założonej w Polsce Kongregacji Oratorium św. Filipa Neri,
czyli filipinów.
Siedziba tego pomnika historii, położonego w Wielkopolsce, 60 km na południe od Poznania, określana bywa dwojako – najpowszechniej mówi się o bazylice Filipinów w Gostyniu,
ale oficjalny adres tego miejsca to Głogówko, niewielka osada (dawny szlachecki majątek) u granic Gostynia.
Początki Sanktuarium Świętogórskiej Róży Duchownej sięgają XI wieku, gdy w niedalekim Lubiniu powstało opactwo benedyktynów. Na górze, która wcześniej była miejscem pogańskich obrzędów, ich staraniem zbudowano przybytek poświęcony Najświętszej Maryi Pannie.
Pierwsza wzmianka o kaplicy na Świętej Górze pochodzi z XV wieku. Już wówczas przychodziło się tu pokłonić Bożej Rodzicielce w cudownym obrazie wielu pątników, dlatego wkrótce, w 1512 roku wybudowano drewniany kościół. Właśnie ta świątynia widnieje w tle wizerunku Matki Bożej czczonego do dziś w Gostyniu. Na obrazie, którego podkładem jest cyprysowa deska, został umieszczony napis „1540 rok” – odnosi się on bądź do daty powstania, bądź przemalowania wizerunku.
Wiele cech dzieła wskazuje na związki ze sztuka bizantyjską. Matka Boża z Dzieciątkiem została przedstawiona w typie ikony Hodegetria (Przewodniczka), nachylona lekko ku Jezusowi i na Syna, źródło zbawienia, wskazująca ręką. Trzyma w niej biały kwiat róży, od czego wziął się Jej tytuł Róży Duchownej. Siedzący na lewej ręce Matki Jezus jedną dłoń wspiera na kuli ziemskiej zwieńczonej krzyżem, a w drugiej trzyma księgę.
O wpływach sztuki bizantyjskiej może też świadczyć złote, bogato dekorowane lamowanie szat Świętych Postaci, a przede wszystkim poważny, pełen zadumy wyraz Ich twarzy.
Od bizantyjskich ikon odróżnia obraz przede wszystkim tło i korona unoszona nad głową Maryi przez anioły. Po stronie Matki Bożej został umieszczony łaciński cytat z Pieśni nad Pieśniami, który w przekładzie brzmi: „Kim jest ta, co się wyłania z pustyni”, przy sylwetce Dzieciątka zaś widnieje, także po łacinie, tekst z literatury patrystycznej: „O witaj Rodzicielko białego jak śniegu Kwiatu, witaj Panienko, słodka Ozdobo, Chwało moja najwznioślejsza”.
Obraz został oficjalnie ogłoszony za słynący łaskami w 1726 roku.
Koronował go prymas August Hlond 24 czerwca 1928 roku. Przy cudownym wizerunku znajduje się złota róża papieska, która została podarowana w lutym 2012 roku, na 500-lecie sanktuarium, przez Ojca Świętego Benedykta XVI. To wyjątkowe wyróżnienie papieskie spotkało wcześniej tylko dwa polskie sanktuaria – Jan Paweł II podarował złotą różę Matce Bożej z Jasnej Góry i Madonnie
w Kalwarii Zebrzydowskiej.
Cudowny obraz został przeniesiony do ołtarza głównego barokowej bazyliki podczas
jej konsekracji w 1698 roku. Świątynie ufundował Adam Florian Konarzewski jako wotum
za swoje przyjście na świat (jego matka uchodziła za bezpłodną) i uzdrowienie z ciężkiej choroby w dzieciństwie.
Fundacji dokonał niedługo po tym, gdy na Świętej Górze w 1668 roku została założona pierwsza w Polsce Kongregacja Oratorium św. Filipa Neri.
Do budowy świątyni przystąpiono w 1675 roku. Rok później Konarzewski zmarł na skutek upadku z rusztowania w trakcie prac. Wdowa, Zofia z Opalińskich, kontynuowała jego dzieło, ale zmieniła koncepcję – po zobaczeniu w Wenecji wznoszonej właśnie bazyliki Santa Maria della Salute, poprosiła Baltazara Longhenę o szkice świątyni dla Gostynia.
Na Świętej Górze pod kierunkiem włoskich architektów Andrzeja i Jana Catenazzich powstał kościół pw. Niepokalanego Poczęcia NMP i św. Filipa Neri, będący wariantem weneckiej bazyliki.
Ma on imponującą kopułę, którą wybudowano już po konsekracji świątyni, w pierwszych latach XVIII wieku. Projektantem pomimo swego ogromu bardzo harmonijnej konstrukcji był Pompeo Ferrari. W 1970 roku papież Paweł VI nadał kościołowi Filipinów rangę bazyliki mniejszej.
Tekst pochodzi z książki „Pomniki Historii”, wydanej przez wydawnictwo Aromat Słowa, Kraków 2022
Na pewno znajdziecie coś dla siebie!
Ten jeden z najcenniejszych zabytków województwa podlaskiego trwa niewzruszenie w krajobrazie miasta od pięciuset lat, stanowiąc do dzisiaj ważny ośrodek życia duchowego społeczności prawosławnej regionu. Klasztor (dalej zwany monasterem) przyciąga rokrocznie tysiące turystów, równolegle jest miejscem kultu i siedzibą lokalnej...
Przyjęcia, polowania, pikniki i uroczyste kolacje odbywały się w pałacach w Ostromecku regularnie. Pamięć o nich przechowują sala balowa, przestronne jadalnie z widokiem na park oraz stara kuchnia mieszcząca się w przyziemiu. Popękana posadzka w kolorze bieli i błękitu świadczy...
Co robi archeolog? Szuka w gruncie rzeczy. To stary branżowy żart, znany wszystkim adeptom archeologii. Są wśród nas jednak jeszcze bardziej szaleni entuzjaści, którzy wolą szukać rzeczy w wodzie. Udowadniają oni, jak wiele tajemnic i zaskakujących odkryć czeka na badaczy akwenów.
