W tym samym roku, 2004 roku, gdy Park Mużakowski, jedno z najwybitniejszych osiągnięć europejskiej architektury ogrodowej XIX wieku, został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO jako polsko-niemiecki obiekt transgraniczny, rozporządzeniem Prezydenta RP jego wschodnią, polską część, położoną w obrębie miasta Łęknica, uznano za pomnik historii.
Park Mużakowski rozpościera się w dolinie Nysy Łużyckiej, rzeki będącej granica Polski i Niemiec.
Do 1945 roku cały park znajdował się w obrębie Muskau (Mużakowa), uzdrowiskowej miejscowości na niemieckich Łużycach. Dziś jego obszar wchodzi w skład dwóch miast – polskiej Łęknicy i niemieckiego Bad Muskau. Z 728 ha całkowitej powierzchni parku po polskiej stronie leży większa część – 522 ha, o naturalistycznym charakterze, a na terenie Niemiec – 206 ha, centralny fragment z zabudowaniami i ogrodami.
Park Mużakowski stanowi znakomite połączenie piękna natury z przemyślana działalnością człowieka. W otoczeniu zieleni na zboczach i nadrzecznych terasach w dolinie Nysy Łużyckiej połyskują zarówno wodne elementy – stawy i sztucznie przekopana odnoga rzeki, nazwana Nysa Hermanna, jak i malownicze budowle: zamek, mosty, pawilony ogrodowe. Rzeczna odnoga swa nazwę zawdzięcza twórcy parku – księciu Hermannowi von Pückler-Muskau.
Dzieło swego życia zapoczątkował w wieku 30 lat, w 1815 roku. Ogłosił swe zamiary w liście otwartym do mieszkańców Mużakowa, wykładając romantyczna idee sztuki ogrodowej jako dziedziny, w której dochodzi do harmonijnego scalenia natury i techniki, kultury i wartości duchowych. Zatrudnił uznanych mistrzów: architektów – Niemca Karla Friedricha Schinkla i Anglika Johna Adeya Reptona, ogrodnika Jacoba Heinricha Rehdera oraz malarza Augusta Schirmera. Pełne rozmachu przedsięwzięcie Pückler mógł kontynuować dzięki temu, że w 1817 roku ożenił się ze starsza od siebie o 9 lat, zamożną Lucie von Hardenberg, córką pruskiego polityka. Przyczyniła się ona do budowy parku nie tylko finansowo, uczestniczyła także w pracach projektowych. Choć książę był bardzo kochliwy, a swoje wybranki uwiecznił w nazwach alejek parku (ścieżki Helminy, Sary, Słowika, Cary), pozostał z Lucie do końca jej życia, choć w 1826 roku rozwiedli się, by książę mógł ponownie bogato się ożenić i dokończyć kosztowna inwestycje. Jednak nie udało mu się znaleźć odpowiedniej kandydatki i w 1845 roku musiał sprzedać dobra mużakowskie, z gotowymi do tego czasu 250 ha parku.
Mużaków nabył książę Fryderyk Niderlandzki, który kontynuował dzieło Pücklera, pracami kierował Eduard Petzold, uczen Rehdera. Za czasów Petzolda Ogrody Mużakowskie składały się z parków: Głównego, Górskiego i Zdrojowego, powstało także arboretum z 3 tysiącami drzew i krzewów, założone pod kierunkiem dendrologa Georga Kirchnera.
Od 1881 roku do znacjonalizowania w czasach NRD dóbr mużakowskich, ich właścicielami byli hrabiowie von Arnim.
Większość budowli parkowych została zniszczona w czasie walk w 1945 roku. Dzięki współpracy Polski i Niemiec przy rewitalizacji parku na początku XXI wieku odbudowane zostały mosty Podwójny i Angielski.
Zrujnowany podczas walk pod koniec II wojny światowej Nowy Zamek w Bad Muskau był przez 8 lat (1996–2004) pieczołowicie rekonstruowany.
Oprócz tej największej budowli w obrębie parku, na terenie Niemiec znajduje się także barokowy Stary Zamek z XVII wieku, Oranżeria, Glorietta, Dom Kawalerski.
Po polskiej stronie zachowały się trzy budowle, z których najpiękniejsza jest ceglany, dekorowany szlaką szklaną Most Arkadowy, odrestaurowany w 2011 roku, w rzeczywistości wiadukt, łączący brzegi wąwozu, którym biegnie Ścieżka Sary. Za czasów Pücklera był konstrukcją drewnianą, w murowany został przekształcony w 1853 roku. Rok później podobnie przebudowano Most Książęcy.
W latach 1862–1863 zamiast planowanego pierwotnie wiaduktu wzorowanego na rzymskim, powstał Wiadukt przy Górze Pana w stylu neogotyckim. W 1888 roku na wzniesieniu górującym pośród Łąki Trzcin zbudowano mauzoleum rodu von Arnim, na podstawie projektu Juliusa Raschdorffa, twórcy katedry berlińskiej.
Zniszczone pod koniec II wojny światowej, zostało zburzone w latach 60., w jego miejscu stoi dziś kamienny krzyż z pamiątkową tablicą.
Po polskiej stronie znajduje się też Kamień Pücklera, jak nazywany jest obelisk składający się z głazu narzutowego ozdobionego medalionem z wizerunkiem Pücklera, postawiony na początku XX wieku w najwyższym punkcie parku.
Tekst pochodzi z książki „Pomniki Historii”, wydanej przez wydawnictwo AA, Kraków 2022.
Na pewno znajdziecie coś dla siebie!
Kanał Augustowski wybudowany w latach 30. XIX stulecia miał być remedium na problemy gospodarcze Królestwa Polskiego. Było ono częścią Cesarstwa Rosyjskiego, lecz jeszcze wtedy cieszyło się względną autonomią, a co za tym idzie miało pewne aspiracje ekonomiczne. Zbudowany bardzo szybko,...
Zielona Puszcza Bolimowska, mazowiecka wieś pamiętająca czasy średniowiecza, barokowy pałac, a wokół francuski ogród i sentymentalny park pełen wijących się alei. Oczami wyobraźni można tam dostrzec eleganckie panie w balowych sukniach i śmietankę towarzyską bawiącą pod altaną w otoczeniu egzotycznych...
Dobrzyca to pierwsza w XXI wieku miejscowość na terenie Wielkopolski, która odzyskała swoje prawa miejskie utracone w 1934 roku, ale miasto ma jeszcze ważniejszy powód do dumy. Znajdujący się na jego terenie zespół pałacowo-parkowy został uznany w 2018 roku za...
