Skarpa wiślana – projekt z okresu okupacji, widok od strony Alej Jerozolimskich, obelisk na skrzyżowaniu niezrealizowanego przedłużenia ul. Kopernika i al. 3 Maja, rys. Kazimierz Marczewski, 1943 r. (Archiwum Państwowe w Warszawie, sygn. 72/1367/0/291/335)
Skarpa wiślana – projekt z okresu okupacji, widok od strony Alej Jerozolimskich, obelisk na skrzyżowaniu niezrealizowanego przedłużenia ul. Kopernika i al. 3 Maja,
rys. Kazimierz Marczewski, 1943 r. (Archiwum Państwowe w Warszawie, sygn. 72/1367/0/291/335)
Galerie

PKiN w Porcie Praskim, Oś Saska do Piłsudskiego… czyli Warszawa niezrealizowana

Maciej Murański1 min. czytania
31 lipca 2025

Wystawa Archiwum Państwowego w Warszawie „Wizje. Warszawa niezrealizowana” prezentuje rysunki autorstwa m.in. Jana Knothego, Macieja Nowickiego, Zygmunta Stępińskiego i Kazimierza Marczewskiego – pomysły architektoniczne czołowych polskich architektów związanych z Biurem Odbudowy Stolicy na tereny wokół Traktu Królewskiego i ul. Marszałkowskiej.

Najstarsze projekty pochodzą z 1943 r., jeszcze z czasów okupacji,
ostatnie zaś z przełomu lat 60 .
i 70 . Żaden nie doczekał się realizacji.

Fantazje o nowym kształcie miasta otwartego na zmiany po zniszczeniach wojennych. Wyobrażenia o przestrzeni uwolnionej od bagażu dziewiętnastowiecznych błędów architektonicznych.

Polscy planiści, wychowani na przedwojennym modernizmie, śnią o mieście, w którym człowiek staje się podmiotem. W 1945 roku dostają unikatową szansę na realizację swoich zawodowych marzeń.

[…] Czy „ludzie trzeźwi”, onieśmieleni trudnościami chwili bieżącej będą pragnęli tak pięknego śródmieścia? Czy dojrzała do czynu współczesna polska myśl architektoniczna znajdzie we własnym społeczeństwie pełne zrozumienie, ów klimat sprzyjający, tak niezbędny przy realizacji wielkich, w daleką przyszłość wybiegających zamierzeń?

(Wanda Telakowska o szkicach Macieja Nowickiego w: Na marginesie, „Skarpa Warszawska” nr 2, 1945)

Wystawę można oglądać do 22 sierpnia 2025 r. – na murach obok Barbakanu

Repr. ze zbiorów Archiwum Państwowego w Warszawie”
PKiN w Porcie Praskim, autostrada na Tamce… czyli Warszawa niezrealizowana
Widok trasy alei na skarpie w okolicy ul. Tamka – projekt z okresu okupacji, po lewej widoczna sylweta pałacu Ostrogskich, dzisiejszego Muzeum Fryderyka Chopina, rys. Kazimierz Marczewski, 1943 r. (Archiwum Państwowe w Warszawie, sygn. 72/1367/0/291/335)
Repr. ze zbiorów Archiwum Państwowego w Warszawie
PKiN w Porcie Praskim, autostrada na Tamce… czyli Warszawa niezrealizowana
Oś Saska poprowadzona od dzisiejszego pl. Piłsudskiego, tarasowo schodząca do Wisły, po prawej pierzeja ul. Karowej. Konkurs SARP na „Studium Koncepcji Urbanistycznej Placu Zwycięstwa i fragmentów terenów Powiśla w Warszawie”, praca nr 37, wyróżnienie I stopnia, autorzy projektu: Andrzej Fajans, Jacek Janczewski, Ludomir Słupeczański, Jan Szymański, Krzysztof Rakowski, 1964 r. (Archiwum Państwowe w Warszawie, sygn. 72/2075/0/1/1397)
Repr. ze zbiorów Archiwum Państwowego w Warszawie
PKiN w Porcie Praskim, autostrada na Tamce… czyli Warszawa niezrealizowana
Skarpa wiślana – projekt z okresu okupacji, widok od strony Alej Jerozolimskich, obelisk na skrzyżowaniu niezrealizowanego przedłużenia ul. Kopernika i al. 3 Maja, rys. Kazimierz Marczewski, 1943 r. (Archiwum Państwowe w Warszawie, sygn. 72/1367/0/291/335)
Repr. ze zbiorów Archiwum Państwowego w Warszawie
PKiN w Porcie Praskim, autostrada na Tamce… czyli Warszawa niezrealizowana
Port Praski, w tle sylwetka kościoła św. Floriana, rys. Jan Knothe, 1956 r. (Archiwum Państwowe w Warszawie, sygn. 72/151/0/-/18/40/30)
Repr. ze zbiorów Archiwum Państwowego w Warszawie
PKiN w Porcie Praskim, autostrada na Tamce… czyli Warszawa niezrealizowana
Widok na skarpę wiślaną u zjazdu z mostu Poniatowskiego w kierunku centrum, po lewej stronie budynek Muzeum Narodowego z kopułą, rys. Maciej Nowicki, 1945 r. (Archiwum Państwowe w Warszawie, sygn. 72/1367/0/291/330)
Repr. ze zbiorów Archiwum Państwowego w Warszawie
PKiN w Porcie Praskim, autostrada na Tamce… czyli Warszawa niezrealizowana
Perspektywa ul. Marszałkowskiej w stronę Al. Jerozolimskich, w oddali widoczna fasada hotelu Polonia, rys. Kazimierz Tor, 1950 r. (Archiwum Państwowe w Warszawie, sygn. 72/25/0/-/8181)
Repr. ze zbiorów Archiwum Państwowego w Warszawie
PKiN w Porcie Praskim, autostrada na Tamce… czyli Warszawa niezrealizowana
Al. Jerozolimskie, widok w stronę mostu Poniatowskiego na skrzyżowanie z ul. Marszałkowską. Duży budynek z tarasowym dachem zaprojektowany mniej więcej w miejscu, w którym dziś stoi rotunda PKO, rys. Stanisław Bieńkuński, 1946 r. (Archiwum Państwowe w Warszawie, sygn. 72/2075/0/1735)
Repr. ze zbiorów Archiwum Państwowego w Warszawie
PKiN w Porcie Praskim, autostrada na Tamce… czyli Warszawa niezrealizowana
Ul. Marszałkowska, widok w stronę Ogrodu Saskiego, rys. Stanisław Bieńkuński, 1946 r. (Archiwum Państwowe w Warszawie, sygn. 72/2075/0/1/928)
Repr. ze zbiorów Archiwum Państwowego w Warszawie
PKiN w Porcie Praskim, autostrada na Tamce… czyli Warszawa niezrealizowana
Wysokościowiec w Porcie Praskim – jedno z miejsc rozważanych jako dogodne do usytuowania Pałacu Kultury i Nauki, rys. Kazimierz Marczewski, 1951 r. (Archiwum Państwowe w Warszawie, sygn. 72/25/0/-/8181)
Repr. ze zbiorów Archiwum Państwowego w Warszawie
PKiN w Porcie Praskim, autostrada na Tamce… czyli Warszawa niezrealizowana
Perspektywa ul. Marszałkowskiej z uwzględnieniem skrzyżowania z Al. Jerozolimskimi, widoczny budynek hotelu Polonia oraz fragment budynku PAST-y, przy ul. Zielnej, rys. Tadeusz Iskierka, 1949 r. (Archiwum Państwowe w Warszawie, sygn. 72/25/0/-/8281)

Popularne